Verhaal over een spanjolet en een deurknop
 |
In september 2009 zijn Johan en Carel binnen geweest in het huis in Amsterdam-west, waar opa en oma van der Steen met hun gezin woonden van 1926-1949. De woning was juist gerenoveerd en vrijwel alles wat aan vroeger zou kunnen herinneren was verdwenen. Alleen de tuindeuren waren nog oorspronkelijk, maar ook het deurknopje dat er nog op zat. Enkele maanden later kwam ook het oorspronkelijke spanjolet van de andere tuindeur te voorschijn. We schreven onderstaand verslag over deze voorwerpen: In Amsterdam-West staat een huis in de Bestevaerstraat. Op nummer 1 hs. woonden onze grootouders van 3 april 1926 tot 15 april 1949. Oma Sophia Carolina Houtkamp, kleermakersdochter uit Zutphen en visserszoon Gerrit van der Steen uit Pernis, hadden zes kinderen die daar opgroeiden in de crisistijd, dwars door een wrede wereldoorlog naar een periode van wederopbouw. We weten zowel van onze ouders, als uit het dagboek dat onze oma tussen 1937 en 1957 bij hield, hoe dit gelovige en sober levende gezin van acht zielen door een crisisperiode laveerde om vervolgens in een wereldoorlog te belanden die zijn weerga niet kende. In en rond het gezin bestond een hecht sociaal leven. Het was een doorlopend komen en gaan van visite, eters, logees en in oorlogstijd soms zelfs onderduikers. Er was heel veel mogelijk in het gezin en het sociale besef hadden de kinderen als vanzelfsprekend mee gekregen. Kwam de één in tijden van brandstofschaarste met een zakje antraciet aanzetten, een ander lid van de familie wist zelfs een konijn te bemachtigen voor de komende kerst. En dat midden in de oorlog! Al sinds 1920 woonden de ouders van opa bij het gezin in. In 1936 zijn beide echtelieden overleden. Over opa Marinus was visser in hart en nieren. Hij zwalkte zo'n vijftig jaar over de Noordzee, doorgaans op jacht naar kabeljauw. Opoe Cosie was haar laatste jaren danig aan het dementeren en getuigen uit die tijd beschrijven dan ook hoe ze handenwrijvend op de waranda zat, terwijl er een foto van het bejaarde echtpaar gemaakt werd. Ook op de familiefilm uit 1934 zijn ze te zien. Het gezin was harmonisch en degelijk. Het Calvinisme vierde hoogtij en zo leefde het gezin ook. Er werd getrouwd, gerouwd, gelachen, er werden psalmen gezongen bij het harmonium, er werd kattenkwaad uitgehaald door de jeugd en er werd van een zeiltje gegeten, niet nadat de zegen luid en duidelijk over de maaltijd was afgeroepen. Zeker voor die tijd werden er veel foto's gemaakt. Soms van bedenkelijke kwaliteit, maar nu zijn we er blij mee. Zelfs tijdens de tweede wereldoorlog ging dat gewoon door, mede door alle trouwerijen in de familie. Veel foto's werden, bij gebrek aan flits apparatuur, buiten gemaakt op de waranda en in de tuin. Alleen al op onze website www.stamboomvandersteen.nl zijn inmiddels zo'n vijf duizend foto's en documenten te zien. Toen we genealogisch veldwerk deden in de buurt van de Bestevaerstraat, stelden we vast dat de begane grond van de grootouderlijke woning leeg was en gerenoveerd werd. Nogal ongevraagd zijn we met een elektricien, die buiten stond te roken, naar binnen gedrongen en zijn daar aan het fotograferen geslagen. De 'beheerder', die later de eigenaar bleek te zijn, was met een onplezierig gesprek bezig via zijn mobiele telefoon. We durfden hem daarom niet te storen, want hij was nogal uit zijn humeur, blijkbaar door ondermaatse prestaties van de stukadoors. Op hoop van zegen zijn we via de tuindeuren naar buiten gegaan en zo op de waranda terecht gekomen. De vertrouwde houten waranda die we van alle foto's kenden, was er niet meer. Nu stond er een fantasieloze ijzeren constructie. Toch was het voor ons een emotionele ervaring door te bedenken wat hier in die 23 jaren dat opa en oma er leefden allemaal voorbij gekomen was. Uiterlijk waren er weinig aanknopingspunten meer die aan die vroegere jaren herinnerden. Alles was 'glad' gemaakt, ook de bewerkte plafonds waren geëgaliseerd. Er was centrale verwarming aangelegd en ook de schoorsteenmantel in de voorkamer was dicht gemetseld. We stelden vast dat de waranda deuren nog oorspronkelijk, en dus bijna honderd jaar oud waren. Op de linker deur [van binnenuit gezien] zat nog een oud koperen knopje, dat door veelvuldig, langdurig gebruik en veel poetsen helemaal afgerond was. Dit knopje kenden we van de verschillende foto's in ons archief. Op de rechter deur zat een betrekkelijk nieuw spanjolet. Ook op de familiefilm uit 1934 komt dit knopje even in beeld als de twee jongste kinderen Carel en Co brood snijden.
De eigenaar was inmiddels klaar met zijn gesprek en kwam nogal verbaasd informeren 'wie we eigenlijk waren'. Toen we vertelden wie en waar we mee bezig waren, toonde hij belangstelling voor 'wat er zich toen in zijn huis heeft afgespeeld'. Bij het tonen van het concept dagboek van oma liet hij weten ook graag een boek te willen hebben als het klaar was. We kregen een herkansing door ook nog af te mogen dalen in de beroemde kelder waar we al veel over gehoord en gelezen hadden. Een deel van de familiefilm uit 1934 is daar ook opgenomen. Daar beneden was veel nog in oorspronkelijke staat. Eén grote ruimte en twee kleinere. Pas drie maanden later hebben we de eigenaar gebeld, enerzijds om te laten weten dat ons boek klaar was en anderzijds om een poging te wagen het knopje van de tuindeur in bezit te krijgen. Hij reageerde positief en de uitkomst van het gesprek was dat hij een exemplaar van ons boek zou krijgen in ruil voor het knopje. De vier studentes, die de woning nu huren, zouden er voor zorgen dat het knopje beschikbaar zou zijn. Ook zij hadden belangstelling voor het dagboek van oma, maar één exemplaar vonden we wel genoeg. Dat hoort nu dan bij het huis. Ze waren blij verrast om op onze website diverse foto's tegen te komen in en rond 'hun' huis. We zijn er naar toe geweest om het boek daar af te leveren en het knopje in ontvangst te nemen. Tijdens werkzaamheden in de kelder was er een voorwerp tevoorschijn gekomen waarvan ze niet wisten wat het voorstelde. We herkenden dit onmiddellijk als het oorspronkelijke spanjolet van de rechter tuindeur. Ook dit voorwerp herkenden we van foto's. We mochten het meenemen en wij zijn erg ingenomen met deze twee voorwerpen die door zoveel dierbaren zijn aangeraakt en door sommigen gepoetst. We hebben beide attributen grondig gerestaureerd en in een houten kistje opgeborgen om het samen met dit verhaal te bewaren voor de familie. En zo is het gekomen |
Genealogie Van der Steen, verhalen en stambomen, leren uit het verleden.
Terug naar Verhalen.